De mentale gezondheid van jongeren staat onder druk
Onderzoek laat zien dat recente maatschappelijke en technologische ontwikkelingen een druk uitoefenen op ons mentaal welzijn. Onder deze ontwikkelingen vallen polarisatie, individualisering en de introductie van de smartphone. Cijfers tonen aan dat het mentaal welzijn van generatie Z (geboren tussen 1997-2012) en generatie Alpha (geboren tussen 2010 en 2025) het hardst geraakt wordt als gevolg van deze maatschappelijke ontwikkelingen.
Terwijl de samenleving steeds complexer wordt, leren we jongeren nog steeds niet de vaardigheden om hiermee om te gaan. De nadruk ligt vooral op IQ, terwijl emotionele intelligentie (EQ) essentieel is om veerkracht te ontwikkelen en psychische klachten zoals depressie, burn-out en eenzaamheid te voorkomen.
Snelle oplossingen versus duurzame verandering
Veel jongeren zoeken naar snelle oplossingen om hun mentale gezondheid te verbeteren. Ze lezen zelfhulpboeken, volgen workshops en consumeren content van online influencers. Hoewel deze tools soms nuttig kunnen zijn, behandelen ze vaak slechts de symptomen van mentale problemen. Het echte probleem ligt dieper: jongeren weten niet hoe ze kunnen voldoen aan hun psychologische basisbehoeften van authenticiteit en verbondenheid.
In de praktijk zien we dat veel jongeren:
- Het gevoel hebben niet goed genoeg te zijn, hoe hard ze ook hun best doen.
- Zich constant met anderen vergelijken, wat leidt tot onzekerheid en faalangst.
- Zich niet erkend voelen in hun ervaringen en moeite hebben met zelfacceptatie.
- Zich eenzaam voelen, ondanks een sociaal netwerk om hen heen.
- Mensen willen toelaten, maar bang zijn om zich kwetsbaar op te stellen.
Tegelijkertijd zien we ook dat een klein beetje hulp en een veilige omgeving al een groot verschil maakt. Jongeren ervaren een enorme opluchting wanneer ze ontdekken dat ze niet de enige zijn die worstelt met het leven. Ze bloeien op zodra ze de juiste tools krijgen om met stress en negatieve gedachten om te gaan.
Van basisbehoeften naar zelfactualisatie
Wij willen niet alleen psychische klachten voorkomen, maar het mentaal welzijn van jongeren actief bevorderen. Het uiteindelijke doel? Zelfactualisatie: een staat waarin jongeren in staat zijn om vanuit hun talenten en waarden bij te dragen aan een betere wereld.
Om deze staat te bereiken, moeten jongeren zich eerst psychologisch veilig voelen. Dit betekent dat er voldaan moet worden aan drie essentiële basisbehoeften, zoals gedefinieerd in de Zelfdeterminatietheorie van Richard Ryan en Edward Deci:
- Autonomie: De vrijheid om keuzes te maken die bij hen passen.
- Verbinding: Zich geaccepteerd en verbonden voelen met anderen.
- Competentie: Het gevoel hebben dat ze vaardigheden bezitten en kunnen ontwikkelen.
Wanneer aan deze behoeften wordt voldaan, ontstaat er intrinsieke motivatie om aan zichzelf te werken. Dit is een belangrijke eerste stap richting emotionele intelligentie.
Waarom Emotionele Intelligentie (EQ) de sleutel is tot mentaal gezonde jongeren
Emotionele Intelligentie (EQ) is een van de belangrijkste voorspellers van mentaal welzijn (Murthy, 2022). Het EQ-model bestaat uit vier dimensies:
- Zelfbewustzijn: Het herkennen en begrijpen van je eigen emoties.
- Zelfmanagement: Het effectief reguleren van emoties en stress.
- Sociaal bewustzijn: Inlevingsvermogen en begrip voor anderen.
- Sociaal management: Het opbouwen en onderhouden van gezonde relaties.
EQ is, in tegenstelling tot IQ, een vaardigheid die goed aan te leren is. Dit proces wordt aanzienlijk versneld wanneer jongeren in groepsverband werken. In een community leren ze samen, oefenen ze nieuwe vaardigheden en vinden ze herkenning en erkenning bij elkaar. Dit draagt niet alleen bij aan het verminderen van stress en burn-out, maar helpt ook om het taboe op mentale gezondheid te doorbreken.
Hoe helpen we jongeren om hun EQ te ontwikkelen?
Bij Transformers Community geloven we dat de combinatie van de Zelfdeterminatietheorie, het Model van Emotionele Intelligentie en community building de basis vormt voor blijvende verandering. Jongeren ontwikkelen hun emotionele vaardigheden sneller in een veilige omgeving waarin ze:
- Gelijkgestemden ontmoeten en steun ervaren.
- Leren omgaan met stress en emoties via bewezen methodes.
- Sociale vaardigheden versterken door directe interactie en oefening.
- Zelfvertrouwen opbouwen door erkenning en validatie.
Peer support is hierin een cruciaal element. Onderzoek toont aan dat de inzet van peers soms even effectief (of zelfs effectiever) is dan professionele hulp. Door jongeren samen te brengen en te werken aan hun EQ, versterken we hun mentale gezondheid op een duurzame manier.
De toekomst van mentaal welzijn
Om de mentale gezondheid van jongeren structureel te verbeteren, moeten we de overstap maken van symptoombestrijding naar preventie en groei. Het is onze missie om zoveel mogelijk jongeren een veilige plek te bieden waar ze zichzelf mogen zijn en de vaardigheden ontwikkelen om met de ups en downs van het leven om te gaan. Dit doen we onder andere door onze bewezen effectieve preventie-interventie methodiek te integreren bij partners binnen welzijn, onderwijs en sport. Samen bouwen we aan communities waar voor en door jongeren het EQ wordt versterkt. Zo zetten we ons op een duurzame manier in voor een mentaal gezonde generatie.
Wil je meer weten over hoe wij jongeren helpen om hun EQ te ontwikkelen? Of benieuwd naar hoe we samen kunnen werken? Bekijk onze pagina’s voor professionals en beleidsmakers en ontdek hoe je deel kunt uitmaken van de verandering.